Επιφάνια Αβέρωφ- Κύκλος τραγουδιών

Στις Φυλακές Αβέρωφ ο Μίκης Θεοδωράκης προσεγγίζει ξανά την ποίηση του Γιώργου Σεφέρη. Απόσπασμα του ποιήματος «Επιφάνια, 1937», που αρχίζει με τη φράση «Κράτησα τη ζωή μου...», είχε μελοποιήσει τον Δεκέμβριο του 1960 για τον κύκλο τραγουδιών «Επιφάνια». Το ποίημα αυτό ανήκει στη συλλογή «Σχέδια για ένα καλοκαίρι», είχε όμως δημοσιευτεί στο περιοδικό «Τα Νέα Γράμματα» με δυο ακόμη ποιήματα τον Απρίλη του 1937. Στη φυλακή ο συνθέτης αποφάσισε να μελοποιήσει όλο το ποίημα. Άρχισε στις τρεις Ιανουαρίου και μελοποίησε την τελευταία φράση, τον τεσσαρακοστό τέταρτο στίχο «Το χιόνι και το νερό παγωμένο στα πατήματα των αλόγων», τρεις μέρες αργότερα. Είναι το πρώτο έργο που ο συνθέτης κατατάσσει στην κατηγορία τραγούδι-ποταμός. Κατά τη διάρκεια της εξορίας στη Ζάτουνα (1968-1969) το έργο πήρε την τελική του μορφή: Καντάτα για φωνή (άλτο ή βαρύτονο), εξάφωνη μικτή χορωδία, πιάνο και λαϊκή ορχήστρα.